ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΦΥΣΗ ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ– ΒΟΡΑΣ (ΚΑΪΜΑΚΤΣΑΛΑΝ) [μερος Α] | EMBRACING NATURE PALEOS AGHIOS ATHANASIOS- Mt VORRAS (KAIMAKTSALAN) [part A]

Όλα είναι φύση
Άγιος Αθανάσιος– Βόρας (Καϊμάκτσαλαν) [μέρος Α]
Με ορμητήριο το Domotel Neve, ανακαλύψτε δάση και λίμνες, γ νωρίσ τε το ψηλότερο πεδίο χειμερινών σπορ στην Ελλάδα και στο τέλος της ημέρας απολαύστε την ξεχωριστή εμπειρία των φυσικών ιαματικών λουτρών Πόζαρ.

Embracing Nature
Paleos Aghios Athanasios- Mt Vorras (Kaimaktsalan) [part A]
From the luxury of your base-camp at Domotel Neve, explore the forests and lakes, enjoy
winter sports on Greece’s highest peaks and wrap it all up with a relaxing soak at the Pozar hot springs. (scroll down for the full English text)

Αποστολή/ By: Όλγα Χαραμή/ Olga Charami
Φωτογραφίες/ Photo: © Κλαίρη Μουσταφέλλου/ Clairy Moustafellou


01 Αγνάντι στη Βεγορίτιδα από τις παρυφές της Άρνισσας. 02 Ο ήλιος δύει, τα παιχνίδια στο χιόνι συνεχίζονται... 03 Καυτό ν τους στα λουτρά Πόζαρ. 04 Το χιόνι εδώ πάνω πέφτει νωρίς και λιώνει αργά.
Η εκδρομή σας στην περιοχή του Βόρα ή Καϊμάκτσαλαν, όπως τη γνωρίζουν οι περισσότεροι, μπορεί να τα έχει όλα, από βασιλικές παροχές για καλομαθημένους επισκέπτες μέχρι εκπλήξεις για γνήσιους περιηγητές. Ψηλά, στο χιονοδρομικό κέντρο, τα snowcats δεν προλαβαίνουν να μεταφέρουν επισκέπτες στην κορυφή του βουνού, ενώ οι υπόλοιποι απολαμβάνουν ζεστά ροφήματα στο lift bar. Λίγο μακρύτερα, στο οροπέδιο Ντόμπρο Πόλε, στα σύνορα με την ΠΓΔΜ, ο βοσκός κύριος Τραϊανός ακολουθεί μοναχική πορεία με τα ζώα του και μπερδεύει στις προτάσεις του Ελληνικά και Σέρβικα – «όλοι δίγλωσσοι είμαστε εδώ», λέει χαμογελώντας. Στον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο, τα τζάκια στους ξενώνες προσφέρουν στους επισκέπτες θαλπωρή «πολυτελείας», ενώ στο κτηνοτροφικό χωριό Λύκοι κάνουν επιδρομή... λύκοι προς άγραν λείας, όταν οι θερμοκρασίες πέσουν κάτω από το μηδέν. Στο χωριό Κερασιές, οι τοίχοι στους δρόμους είναι γεμάτοι από αντρικά ονόματα:

«Νίκος Φεύγω 344», «Τάσος Φεύγω 250» κ.ο.κ. –φαντάροι που δεν θα ξεχάσουν ποτέ τη θητεία τους στην παραμεθόριο–, ενώ οι τοίχοι ενός χώρου τέχνης στο χωριό της Παναγίτσας έχουν γίνει ο καμβάς του εξαίρετου ζωγράφου Μανώλη Πολυμέρη. Ο Βόρας μαζί με το Πίνοβο και την Τζένα σχηματίζουν το φυσικό σύνορο της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ. Στα πόδια του, η λίμνη Βεγορίτιδα, ο κάμπος της Έδεσσας και η πεδιάδα της Αλμωπίας. Διάσπαρτα αγροκτηνοτροφικά χωριά και χωράφια. Ποτάμια, καταρράκτες και λίμνες, δάση από οξιές και μαύρα πεύκα, έλατα. Μηλιές και κερασιές στα χαμηλά. Καταπράσινα όλα την άνοιξη και το καλοκαίρι, κατακόκκινα το φθινόπωρο. Τον χειμώνα, οπότε η περιοχή έχει την τιμητική της, όλα γίνονται λευκά, μαγικά γλυπτά του χιονιού, που, όταν πέσει, ξεχνάει να λιώσει. Το επιβεβαιώνει και η ονομασία του βουνού.

Σύμφωνα με τους ντόπιους, η σωστή ονομασία του είναι Καϊμάκ Τσαλάν, είναι Τουρκική και σημαίνει «ο κλέφτης του καϊμακιού», του χιονιού δηλαδή – που υποδηλώνει ότι το βουνό είναι το πρώτο που δέχεται το χιόνι και το κρατάει περισσότερο απ’ όλα τα άλλα.

Ο ΠΑΛΙΟΣ, Η ΠΑΝΑΓΙΤΣΑ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΛΙΜΝΗ
Μέχρι πριν από 20 χρόνια η περιοχή δεν ήταν δημοφιλής προορισμός. Το έντονο κρύο, η έλλειψη τουριστικών παροχών, η απουσία παραδοσιακών οικισμών δεν ήταν ο πιο ελκυστικός συνδυασμός. Όλα ξεκίνησαν το 1994, με τη λειτουργία του χιονοδρομικού κέντρου, όπως μου επιβεβαιώνει ο κρεοπώλης-καφετζής Πέτρος Καραμήτσος. «Πάνω
που εγκαταλείψαμε τον Παλιό και κατεβήκαμε στο νέο χωριό –τον Νέο Άγιο Αθανάσιο– για να προστατευτούμε από το κρύο, έγινε το χιονοδρομικό. Επιστρέψαμε στον Παλιό, ανοίξαμε μαγαζιά και ξενώνες, αλλά τα σπίτια μας τα κρατήσαμε στον καινούργιο οικισμό». Ο Παλιός, όπως χάριν ευκολίας λέγεται ο Παλαιός Άγιος Αθανάσιος, είναι το χωριό που ανέλαβε να φιλοξενήσει τους επισκέπτες, λόγω τόσο της κοντινής του απόστασης από τις πίστες (15 χλμ.) όσο και της «παραδοσιακής» όψης του. «Η αλήθεια είναι ότι σώζονταν αρκετά πέτρινα σπίτια, ωστόσο όταν άρχισε η ανάπτυξη, τα περισσότερα γκρεμίστηκαν και ξαναφτιάχτηκαν από την αρχή, πέτρινα μεν, καινούργια δε», μου λέει η κυρία Ελένη στην ταβέρνα Πέτρος, καθώς σερβίρει ζεστή χορτόπιτα και σπιτική γκράπα μπροστά στο τζάκι. Η ταβέρνα, εκτός από το ότι ξεχωρίζει για το φαγητό
της, στεγάζεται σε ένα από τα ελάχιστα παλιά κτίρια του χωριού – πα-
τρικό σπίτι των ιδιοκτητών.

Έξω, στο κεντρικό πλακόστρωτο με το ρείθρο στη μέση, απ’ όπου φεύγουν τα νερά, η κίνηση έχει ξεκινήσει. Οι εκδρομείς του Σαββατοκύ ριακου απολαμβάνουν τη βόλτα τους ανάμεσα στα πέτρινα σπίτια. Στην κεντρική πλατεία με τις πέτρινες βρύσες, τα μπαράκια βγάζουν ηχεία στον δρόμο για να δηλώσουν το μουσικό τους προφίλ, οι ταβέρνες κρατάνε ζεστά τα τζάκια και σερβίρουν φασουλοταβάδες (γίγαντες), σούπες και κρεατικά στη γάστρα, κι ένα κιόσκι με λογιών λογιών καλούδια προσφέρει εκλεκτά προϊόντα στους επισκέπτες: τουρσιά, βότανα, τραχανάδες, γλυκά του κουταλιού, μπαχαρικά και ζυμαρικά. Όλα φτιαγμένα σπιτικά από τον γυναικείο συνεταιρισμό της Άρνισσας.
Ο Παλαιός Άγιος Αθανάσιος έγινε στ’ αλήθεια η Αράχωβα του Βορρά. «Μέχρι και κλαμπ έχει με ζωντανή μουσική, εμείς εκεί πηγαίνουμε για ποτό», μας αποκαλύπτει ο νεαρός Ηλίας από τη γειτονική Ζέρβη. Λόγω της ζωντάνιας του αναπτύχθηκε και το διπλανό χωριό της Παναγίτσας. «Πάρα πολλοί ευκατάστατοι και επώνυμοι Θεσσαλονικείς αγόρασαν σπίτια στον Παλιό και έρχονταν με παρέες κάθε Σαββατοκύριακο. Έτσι αναπτύχθηκε η περιοχή μας», μου επιβεβαιώνει η Εύη Ιορδανίδου στην ταβέρνα Πέτρινο, στην πλατεία της Παναγίτσας. Στο χωριό αξίζει να επισκεφτείτε τον χώρο τέχνης και πολιτισμού που στεγάζεται στο ξενοδοχείο Leventis Art Suites. Είναι όλο ζωγραφισμένο με ανάγλυφα και γλυπτά του ιδιόμορφου Θεσσαλονικιού καλλιτέχνη Μανώλη Πολυμέρη και τα έργα, περιέργως, δένουν άψογα με τα έπιπλα-αντίκες και τα κειμήλια, που σε άλλες περιπτώσεις θα ήταν εκθέματα λαογραφικού μουσείου. Εδώ στεγάζεται ένα απίθανο μουσείο φωτογραφικών μηχανών, μια μοναδική στην Ελλάδα συλλογή με 2.500 εκθέματα, ενώ σε ειδικές αίθουσες διοργανώνονται θεματικές βραδιές: μουσικής, αστροπαρατήρησης, εικαστικές εκθέσεις, συχνά με τη συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη.

Στο ίδιο χωριό, μια ομάδα νεαρών διοργανώνει δραστηριότητες (ιππασία, κανό στις μικρές λίμνες του χωριού κ.ά.), ενώ κοντά στη διπλανή Ζέρβη βρίσκεται και το Αεραθλητικό Κέντρο Μακεδονίας-Θράκης, το οποίο λειτουργεί από την ιστορική Αερολέσχη Έδεσσας. Το να αντικρίσετε από αέρος τη λίμνη Βεγορίτιδα, τον πολύχρωμο κάμπο και τα βουνά είναι κάτι παραπάνω από τύχη. Κατά τα άλλα, τα χωριά της περιοχής δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον – η φύση είναι εκείνη που πρωταγωνιστεί.

Σε ελάχιστα χιλιόμετρα από τις πλαγιές του Καϊμάκτσαλαν θα βρεθείτε στην Άρνισσα και στη λίμνη Βεγορίτιδα. Αν αγαπάτε την οδήγηση, μπορείτε να κάνετε τον γύρο της, είναι γύρω στα 50 χλμ., ή να κατευθυνθείτε προς την Έδεσσα, η οποία απέχει περίπου 30 χλμ., για μια βόλτα στους εντυπωσιακούς της καταρράκτες και στην παλιά γειτονιά Βαρόσι.
Στον δρόμο προς την πόλη θα συναντήσετε και την τεχνητή λίμνη του Άγρα, η οποία, παρότι δημιουργήθηκε για τις ανάγκες του υδροηλεκτρικού σταθμού της ΔΕΗ, έχει εξελιχθεί σε σημαντικό υδροβιότοπο, καθώς έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από 150 είδη πουλιών. Ο περίπατος γύρω της δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη υπόθεση, καθώς, όταν η στάθμη χαμηλώνει, η λίμνη φαίνεται να χάνεται μέσα στους καλαμιώνες και θυμίζει
περισσότερο ποτάμι, ενώ στα μεγάλα κρύα παγώνει.

An excursion to Mt Kaimaktsalan, or Voras as it is officially known, can have it all: from regal services for pampered guests to the exhilarating experiences for the thrill-seeker. High up in the ski resort, the snowcats can’t keep up with the visitors looking to get to the top, while the rest are enjoying a hot beverage at the Snow Bar. Further away, on the plateau of Dobro Pole near the border with FYROM, a shepherd named Trainos has the solitary task of tending to his flock and mixes Greek and Slavic in his sentences. “We’re all bilingual here,” he says, smiling. In the village of Aghios Athanasios, guesthouses and inns offer their visitors the succor of luxury, while in the village of Lykoi (the name means “wolves”), real wolves lurk at the edge of the woods eyeing the villagers’ livestock. In
Kerasies, the village walls are filled with graffiti bearing the names and service numbers of the soldiers who, having finished their tour of duty, tagged the town on their way out: “Nikos 344 leaving,” “Tassos 250 leaving.” In Panagitsa, the walls of an art gallery serve as the canvas not of restless young men, but of one exceptional artist, Manolis Polymeris.
The mountain of Kaimaktsalan, along with Pinovo and Tzena, form Greece’s natural border with FYROM. At its feet lie Lake Vegoritida and the plains of Edessa and Almopia, with their scattered farms and villages.

There are rivers, waterfalls and lakes; forests of beech, black pine and fir; and apple and cherry orchards. The whole area is a green blanket in spring and summer that turns russet in autumn, and icing-sugar white in winter, taking on a magical sculptural quality under snow that seems to forget to melt. The mountain’s name is suggestive: it comes from the Turkish word kaymakcalan, meaning “cream thief,” hinting that this is the first mountain
to receive snow and the last to give it up.


01 Lake Vegoritida on the outskirts of Arnissa. 02 The sun sets but the adventure continues at the ski resort. 03 A warm shower at the Pozar hot springs. 04 Up here, the snow arrives early and stays for quite a while.

PALEOS, PANAGITSA AND THE LAKE

This area was not much of a tourist destination until about 20 years ago. Freezing temperatures, an absence of infrastructure and a shortage of attractive traditional hamlets and villages meant there was little allure.
The opening of the ski center in 1994, however, soon brought a boom in business, as butcher and café owner Petros Karamitsos explains.

“Right after we abandoned Paleos (Old) Aghios Athanasios and settled in the new village to get way from the cold, the ski center opened and brought us right back. We opened shops and hotels, but kept our homes in the new village.” Paleos, as the village is known for the sake of brevity, grew into the main accommodation center for the ski resort because of its proximity (15 kilometers) and its traditional character. “The truth is that it had a lot of stone houses, but once development took off most were knocked down and rebuilt. They’re still made of stone, but they’re new,” says Eleni, as she serves us a slice of warm wild greens pie and homemade grappa in the Petros Taverna, which is known not just for its good food but also for the fact that is located in one of the village’s few surviving old buildings, once the owners’ family home. Outside on the main cobbled street, which has a gutter running down the middle to carry off rainwater and melting snow, the foot traffic is starting to build up as weekenders enjoy a stroll around the picturesque village. On the main square with the stone fountain, bars have stereo speakers outside their front doors to lure in customers, tavernas keep the hearth fires burning and dish out bean stews, soups and meat casseroles, and a kiosk displays all sorts of traditional goodies and products: pickles, herbs, frumenty, spoon sweets, spices and pasta, all made by the ladies at the Arnissa Women’s Cooperative. Within a few years, Paleos Aghios Athanasios became trendy and cool, much like Arachova on Mt Parnassos. “It even has live music clubs; that’s where we hang out,” says Ilias, a young man from the nearby village of Zervi. Business was so good, it started to trickle into the neighboring
village of Panagitsa as well. “A lot of wealthy and prominent Thessalonians bought holiday homes in Paleos and come over on weekends with their friends. That helped develop this area as well,” admits Evi at the Petrino Taverna on Panagitsa’s main square. The village is not very interesting in terms of architecture, as nature is the star here, but it does have a few cultural highlights, such as the gallery in the Leventis Art Suites Hotel. Its walls are adorned with sculptures and paintings by the eccentric Thessalonian artist Manolis Polymeris and are oddly in harmony with the furniture – antiques and heirlooms
that would normally belong in a folk museum. Moreover, there’s a fascinating camera museum with a collection of 2,500 pieces, the largest such collection in Greece.
It also hosts events – music, stargazing, art shows, often in cooperation with the Benaki Museum in Athens – in its exhibition halls. The village has a group that offers outdoor activities such as horseback riding and lake canoeing, while nearby Zervi is home to a branch of the Edessa Air Club – the bird’s-eye view of Lake Vegoritida, the colorful plains and the mountains is something quite special.

The village of Arnissa and Lake Vegoritida are just a few kilometers from the ski slopes of Kaimaktsalan. If you enjoy driving, the lake route is about 50 kilometers long and quite beautiful. Another option is a 30-kilometer drive to the town of Edessa for a walk around the waterfalls and the town’s old quarter. Along the way, you’ll see Agra, an artificial lake that powers the local electricity plant and serves as a significant wetland sheltering more than 150 species of birds. The lake is not very good for sailing as there are reeds at low tide and it freezes over when temperatures drop.



Comments